Suçlamada bu acelecilik neden?
Eksik bilgiyle suçlama neden?
Hatalı suçlama neden?
Bir şeyleri değerlendirirken, konuyla ilgili veriler karşılaştırılarak ve artıları eksileri arasında bir muhasebe yapılarak sonuca ulaşılır. Bu cümlede öne çıkan bazı kavramlar var. Veri gibi ki bilgidir. Artı ve eksi gibi ki bilginin nitelikleridir.
Buradan hareketle bilginin, eksik ve/veya yanlış olması olasılıklarını göz ardı edemeyiz.
Eksik bilgi neye yol açar?
Eksik bilgiyle ilgiyle şöyle bir örneğe ne dersiniz: Son model, gelişkin bir televizyon aldınız. Ama kanalları nasıl ayarlayacağınızı bilmiyorsunuz. Ancak televizyonun kendisini seyredersiniz.
- Aygıtın televizyon olduğunu biliyorsunuz.
- Bu aygıtla filmler, diziler, haberler vb. şeylere ulaşabileceğinizi biliyorsunuz.
- Ama nasıl ayarlayacağınızı bilmiyorsunuz.
Şimdi bana şu sorunun cevabını verebilir misiniz?
Aldığınız televizyon evde kalabalık yapmaktan başka ne işinize yaradı?
Yanlış bilgi neye yol açar?
Aynı son model, gelişkin televizyon örneğiyle devam edelim isterseniz. Giriş aygıtları seçme tuşunu kanalları ayarlamaya yarayan tuş olarak, biliyorsanız
- Saatler boyunca tuşa bassanız da değişen bir şey olmayacaktır.
Şimdi bana şu sorunun cevabını verebilir misiniz?
Aldığınız televizyon evde kalabalık yapmaktan başka ne işinize yaradı?
Cevabınız, “Hiç” ise şu yargıya varabiliriz sanırım; Eksik ve/veya yanlış bilgiyle yola çıkıp da doğru sonuca ulaşmak olanaksızdır.
Ve biz genellikle böylesi olanaksızlıkları zorlayarak, bilgilerin niteliklerini sorgulamadan hükmederiz ve neredeyse her zaman da hata ederiz.
Bir bilginin yanlış veya eksik olması halinde, peşinen artı veya eksi olarak değerlendirebileceğimiz niteliklerin de hatalı olacağını kabul etmeliyiz. Bu durumda yapacağımız her muhasebe de hatalı sonuçlar doğuracaktır.
Hal böyleyken, sürekli ve asla vaz geçmeksizin aynı yolla kararlar veririz. Elde edilen verilerin yanlışlığını veya eksikliğini sınamaksızın, doğruluğu veya tamlığı sorgulanabilir verilerin artıları ve eksileri arasında bir muhasebe yaparız.
Neden böyle yaptığımızı düşündük mü hiç?
Böyle yaparız; çünkü verilerin doğruluğunu, tamlığını ve niteliklerini sorgulamaktan çok daha kolaydır, eldeki veriyi kabul ederek sonuca varmak.
Böyle yaparız; çünkü kararsızlığın, yetkinliği sorgulanır kılacağı önyargısına sahibiz. Kararsız kalıp yetkinliğimizin sorgulanmasına razı olmaktansa, yanlış karar vermeyi tercih ederiz.
İsa Harutyun KUYUMCU
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder