NEDEN

Neden insanlara durmaksızın: Yanlışsın, çünkü benim gibi düşünmüyor ve benim inandığıma inanmıyorsun. Diyoruz.

Ve neden bizim gibi olması için sürekli baskı uyguluyoruz?

Biz bizim gibilerin arasında böylesine mi büyük bir yalnızlık içindeyiz?

Yo, -Onlar doğruya gelsinler ve rahat etsinler diye. Demeyin sakın, inanmam.

En hafif şekliyle ahmaklıkla itham ederim sizi.

Daha ağır haliyle ise, -Yalancısınız. Derim yüzünüze karşı.

Her birimiz hayatımızda çok net olarak deneyimlemişizdir ateş ve yakıcılığını. Bazılarımız ateşle değil belki, ama istisnasız herkes böylesi bir deneyim yaşamıştır.

Çocuktum, evimizde odun sobası vardı. Ve alevlerin hareketi, rengi vb. nitelikleri olağanüstü bir şekilde tüm benliğimi cezbediyordu. Benim sobaya doğru yaptığım her hamlede babam: -Hayır, yanarsın. Diyordu. Sayısını hatırlayamayacağım kadar çok tekrarlanmıştır bu döngü. Ama sonunda zafer benim oldu, babamın fark etmediği bir an kucakladım sobayı. Babam çıldırmış gibiydi beni koruyamadığı için, annemse: -Şimdi tamam işte. Dedi -Artık öğrendi ve bir daha dokunmayacak.

Yani

-Bir musibet bin nasihatten iyidir.

-Deneyimlemediğin bilgiye sahip değilsindir.

Şimdi...

Bu meselden yola çıkarsak, hangisi daha iyidir ve doğru sonuç doğurur?

Yanlış olduğunu düşündüklerinizin hayatını çekilmez hale getirircesine kafasının etini yemeniz mi?

Yoksa doğruluğunuzu yaşayarak örnek olmak mı?

Yaşamının tamamını, karanlıkta geçirmiş birine ışığı anlatmaktan daha büyük bir abesle iştigal düşünemiyorum. Adamı aydınlığa çıkarsanız veya aydınlığı adama gösterseniz çok daha gerçekçi ve etkili olmaz mı? Yıllarca da anlatsanız, o karanlıktaki adamın deneyimlemediği bir şeyi kabul etmesini nasıl umabilirsiniz? Kaldı ki, kabul etse bile ancak dogma olarak kabul eder.

"Bir yolun doğru olup olmadığı, onu izleyenlerin sayısıyla belirlenir." gibi aptalca bir düşünce içinde iseniz şuna ne diyeceksiniz, merak ediyorum doğrusu?

Oldukça çok sayıda insan

Deodorantların kullanımının doğru olduğunu hayatlarında uygulayarak savundular.

Ve sonuç?

Katliam denebilecek düzeyde dünyanın dengesine olumsuz katkıda bulundular.

Oldukça çok sayıda insan

Kâfirlerin Allah'a kazandırılması gerektiğine inanarak Allah adına, inanmayanları temizlemek için canla başla çalıştılar.

Ve sonuç?

İzleri hala silinemeyen, köklü kinler oluşturmuş soykırımlar.

Oldukça çok sayıda insan

Bazı insanların sahip olduklarını, kendilerinin daha iyi değerlendireceğini düşünerek dev boyutlarda bir sömürü düzeni oluşturdular ve bu düzeni korumak için kan dökmekten bile çekinmediler, çekinmiyorlar.

Ve sonuç?

Dünyanın neredeyse her yerinde ardı arkası kesilmeyen savaşlar.

Neden? Neden insan yaptıklarının sonuçlarıyla değil de sebepleriyle değerlendiriyor kendini?

Neden? Neden insan hala bindiği dalı kesmekte olduğunun farkına varmamakta inat ediyor?

Neden? Neden Hıristiyanların boğazları kesilerek infaz ediliyorlar?

Neden? Neden Müslümanlar istisnasız terörist addedilerek ülkeleri işgal ediliyor?

Neden? Neden Zenciler insanlığın pisliği gibi görülüyor ve hala yok edilmeye çalışılıyor?

Neden? Hıristiyanlar ve Müslümanlar hala birbirlerini kâfir olarak addediyorlar?

Ve Neden? Neden tüm bu aptallıkları legalize etmek için Allah adını kullanıyorlar?

Eğer: Eğer Allah adil ise, kendisi yargılayıp karşılığını vermeyecek midir tüm yapılanların?

Ve eğer: Eğer Allah adil ise, ey aptal insanoğlu Allah adına yaptığını söylediğin bu katliamların da karşılığı verilmeyecek midir?

Pis kokmak diye ürettiğiniz bir kavramdan ötürü kokmamak için deodorantlara saldırdınız, artık kokmuyorsunuz, kokamıyorsunuz çünkü delinen ozon tabakasından yeryüzüne ulaşan morötesi ışınlar sayesinde pek çoğunuz kokmaya fırsat bulamadan kanserden ölüyorsunuz.

Devam edin, hızlı yaşayın. Emin olun cesediniz yakışıklı olacak erken öleceğiniz için.

YARGILAMADA ACELECİ, HÜKÜM VERMEDE TEMBEL OLUN!

         Suçlamada bu acelecilik neden?

         Eksik bilgiyle suçlama neden?

         Hatalı suçlama neden?

         Bir şeyleri değerlendirirken, konuyla ilgili veriler karşılaştırılarak ve artıları eksileri arasında bir muhasebe yapılarak sonuca ulaşılır. Bu cümlede öne çıkan bazı kavramlar var. Veri gibi ki bilgidir. Artı ve eksi gibi ki bilginin nitelikleridir.

         Buradan hareketle bilginin, eksik ve/veya yanlış olması olasılıklarını göz ardı edemeyiz.

         Eksik bilgi neye yol açar?

         Eksik bilgiyle ilgiyle şöyle bir örneğe ne dersiniz: Son model, gelişkin bir televizyon aldınız. Ama kanalları nasıl ayarlayacağınızı bilmiyorsunuz. Ancak televizyonun kendisini seyredersiniz.

-      Aygıtın televizyon olduğunu biliyorsunuz.

-      Bu aygıtla filmler, diziler, haberler vb. şeylere ulaşabileceğinizi biliyorsunuz.

-      Ama nasıl ayarlayacağınızı bilmiyorsunuz.

         Şimdi bana şu sorunun cevabını verebilir misiniz?

         Aldığınız televizyon evde kalabalık yapmaktan başka ne işinize yaradı?

         Yanlış bilgi neye yol açar?

         Aynı son model, gelişkin televizyon örneğiyle devam edelim isterseniz. Giriş aygıtları seçme tuşunu kanalları ayarlamaya yarayan tuş olarak, biliyorsanız

-      Saatler boyunca tuşa bassanız da değişen bir şey olmayacaktır.

         Şimdi bana şu sorunun cevabını verebilir misiniz?

Aldığınız televizyon evde kalabalık yapmaktan başka ne işinize yaradı?

Cevabınız, “Hiç” ise şu yargıya varabiliriz sanırım; Eksik ve/veya yanlış bilgiyle yola çıkıp da doğru sonuca ulaşmak olanaksızdır.

Ve biz genellikle böylesi olanaksızlıkları zorlayarak, bilgilerin niteliklerini sorgulamadan hükmederiz ve neredeyse her zaman da hata ederiz.

Bir bilginin yanlış veya eksik olması halinde, peşinen artı veya eksi olarak değerlendirebileceğimiz niteliklerin de hatalı olacağını kabul etmeliyiz. Bu durumda yapacağımız her muhasebe de hatalı sonuçlar doğuracaktır.

Hal böyleyken, sürekli ve asla vaz geçmeksizin aynı yolla kararlar veririz. Elde edilen verilerin yanlışlığını veya eksikliğini sınamaksızın, doğruluğu veya tamlığı sorgulanabilir verilerin artıları ve eksileri arasında bir muhasebe yaparız.

Neden böyle yaptığımızı düşündük mü hiç?

Böyle yaparız; çünkü verilerin doğruluğunu, tamlığını ve niteliklerini sorgulamaktan çok daha kolaydır, eldeki veriyi kabul ederek sonuca varmak.

Böyle yaparız; çünkü kararsızlığın, yetkinliği sorgulanır kılacağı önyargısına sahibiz. Kararsız kalıp yetkinliğimizin sorgulanmasına razı olmaktansa, yanlış karar vermeyi tercih ederiz.

İsa Harutyun KUYUMCU

ALMAK ve VERMEK ÜZERİNE

Günlük konuşmamızda neredeyse en fazla kullandığımız kelimeler olan ‘almak’ ve ‘vermek’ kavramları hiç düşündürmüş müdür acaba bizi? Arka planı böylesine karmaşık ve dolu olan iki kavramın böylesine alelade bir boyuta indirgenmiş olması hayrete şayandır.

Hiç düşündünüz mü? Verdim, demek ne kadar çok şey ifade edebilir. Veya aldım demek.

-  Verdim ki bana bağlansın… Baktım adam işi bırakacak, istediği maaşı verdim. Yoksa halimiz haraptı. Üç kişilik iş yapıyor tek başına, aslında ona verdiğim kadarını vereceğim üç kişi ancak yapar o işi.

Veya

-  Verdim ki doysun… Günlerdir görüyordum onu. Adamın açlıktan bir deri bir kemik kalmış denebilecek kadar zayıf olması çok etkilemişti beni.

Veya

-  Verdim ki beni terk etmesin… Ne yapabilirdim ki? Aşığım o kadına. Ama o da aslında paraya ve nüfuza âşık. Hal böyle olunca, ona bir spor araba almak farz olmuştu.

Veya

-  Verdim ki iyiliksever sansınlar… Doyurmak falan değildi amacım. İyiliksever bir adam imajı oluşturmam gerekiyordu. Yoksa bana ne o sefilin muhtaç oluşundan.

Bunlar, ‘verdim’le kurulabilecek cümlelerden bazıları. Ya da daha doğru bir deyişle, verdim kavramının arkasını doldurabilen amaçlardan bir kaçı. Peki, ‘aldım’la ilgili olarak ne gibi düşünceler olabilir.

-  Aldım ama vermese de kalırdım… Bunca yıldır çalışıyorum. Şimdi, kovsa beni ne yaparım. Bu yaştan sonra otur iş ara, hadi buldun alışmak bir iş, alıştırmak bir iş. Hiç de çekilir dert değil doğrusu.

Veya

-  Aldım ki eli alışsın… Böyle saflar oldukça çalışmama gerek yok. Bir de şu sıtmalı görünüşüm yok mu, daha nice safları düşürüyor ağıma.

Veya

-  Aldım ki onun olduğumu sansın… Adam aptal. Beni araba, ev, parayla satın alabileceğini sanıyor. Bırak öyle sansın, ben hayatımı yaşamaya bakarım.

Veya

-  Aldım, çünkü gerçekten açtım… Bu kadar ihtiyacım varken, gurur yapacak halim yoktu ya.

Peki, hiç mi saf, arı, temiz bir ‘almak’ veya ‘vermek’ yoktur. Vardır elbet. Dünya kötüdür ama tamamen değil. Almak veya vermek gereklilik şartıyla yerine getirilen eylemler olurlarsa, her türlü art niyet yok olacaktır. Veren her kim ve her ne niyetle veriyor olursa olsun, alanın gerek varsa alması ve gerek yoksa almaması almak açısından tüm art niyetleri temizleyecektir. Kaldı ki aynı durum veren için de söz konusudur. Alan her kim ve her ne niyetle alıyor olursa olsun, verenin gerek varsa vermesi ve gerek yoksa vermemesi vermek açısından tüm art niyetleri temizleyecektir.

YABANCI

Gerek bireysel boyutta ve gerekse ulusal boyutta, insan var olduğu günden bu yana aynı sorunla boğuşuyor.

Yabancılar…

Ne ilginç bir kavramdır şu ‘yabancı’ kavramı.

Türk dil kurumu sözlüğünde yazıldığı haliyle, yabancı:

1. Başka bir milletten olan, başka devlet uyruğunda olan (kimse), bigâne, ecnebi:

“Bu toprak bizimdir, içinde yabancının işi yok.” -R. E. Ünaydın.

2. Başka bir milletle ilgili olan: Yabancı kültürler.

3. Aileden, çevreden olmayan (kimse veya şey), özge:

“Ben, yabancı bir adam, neme lazım, hiç sesimi çıkarmadım.” -M. Ş. Esendal.

4. Tanınmayan, bilinmeyen, yad:

“Yabancı müşteri giremezdi kapısından. Gelenler hep edebiyat adamlarıydı.” -Y. Z. Ortaç.

5. Aynı türden, aynı çeşitten olmayan: Yağın içinde yabancı maddeler var.

6. Bir konuda bilgisi, deneyimi olmayan: Bu uygulamanın yabancısıyım.

7. Belli bir yere veya kimseye özgü olmayan: Yabancı arabalar buraya park edemez.

Bu tanımlar biraz irdelenirse görülecektir ki, aslında ‘yabancı’ dendiğinde ‘ben olmayan’ ı anlarız. Bir kişi ‘ben olmayan’ ı, ‘ben’ den ayırdığında otomatik olarak ‘ben’ i yalnızlığa mahkûm eder. Peki, bu durum düşünen insanın aklına şu soruları getirmez mi? Ne de olsa insan, çıkarları ve gereksinimleri doğrultusunda planlar yapabilen ve bu doğrultuda değişimler gerçekleştirebilen bir varlıktır.

-          Sağladığı kazançlar nelerdir?

-          Sebep olduğu kayıplar nelerdir?

-          Bu ayrım kazançlı mıdır?

-          Bu ayrım gerekli midir?

Bu soruları yanıtlamaktan kaçınıyorum! Çünkü ben de, hala içinde yabancı kavramını nötralize edememiş biriyim. Ama bu durum, sonuçlarına bakıldığında yadsınamaz bir şekilde ve istisnasız her toplumda ‘ben’ ler ve ‘yabancı’ lar oluşturmaya devam ederek sorunlar üretiyor.

Bu arada değinmeden geçemeyeceğim bir konu var ki, bana göre trajikomik. ‘Ben’ ‘yabancı’ yı dışlarken, ‘yabancı’ da bir ‘ben’ ve ‘yabancı’ için de ‘ben’ bir ‘yabancı’.

Sorunların iki tarafı mevcut. ‘Ben’ ve ‘yabancı’. Toplumsal yaşamda, bazen ‘ben’ mağdur oluyor ve bazen de ‘yabancı’.

En göz önünde olan şekli, ülkelerin halklar problemi. Bu sorun tüm ülkelerde var olmasına karşın, yaşadığımız ülkedeki etkilerini daha iyi gözlemleyebiliriz.

Ülkemiz tarihin kendine sağladıkları sebebiyle, pek çok halkın barındığı bir toprak parçası. Bu topraklar üzerinde yaşayan istisnasız her halk tarihi geçmişinden kaynaklı olarak şunu iddia ediyor. (Bu aleni bir iddia da olabilir, dışa vurulmayan duygular da.) Buralar benim vatanım. Bu ifade, zaman zaman radikal sonuçlar doğuruyor ve kıyımlar ve/veya katliamlara sebep oluyor. Buralar benim vatanım demeyi düşünenler, önce en fazla gömülebilecek kadar toprağa ihtiyaçları olduğunu düşünmeliler.

BU ÜLKEDE ŞİDDET VARMIŞ

Bu ülkede, kadına şiddet varmış!

Bu ülkede, çocuğa şiddet varmış!

Bu ülkede, hayvana şiddet varmış!

Bu ülkede, tutukluya şiddet varmış!

Bu ülkede, göstericiye şiddet varmış!

Bu ülkede, mecliste şiddet varmış!

Bu ülkede, statlarda şiddet varmış!

Vs.

Vs.

Tüm bu manşetler üzerine şöyle bir şey sorasım geliyor:

Bu ülkede, nerede şiddet yokmuş?

Şiddete karşı yapılan gösterilerde, basın açıklaması yapanların sesindeki öfke ve vurgulamalarındaki basınç adeta gösteri dışındakileri dövüyormuş gibi.

Kimi kandırıyoruz? Şiddet uygulayanı, şiddet uygulayarak durdurabileceğimizi haykırıyoruz.

İç güvenlik yasa paketi görüşmelerinde, kavga çıkıyor. Dikkatinizi çekmek isterim, ‘iç güvenlik yasa paketi’ görüşmelerinde. Güvenlik ve kavga, ne denli kardeş ve/veya eş anlamlı kelimeler değil mi?

Bir baba çocuğunu dövüyor. Gerekçe: Çocuk, komşunun oğlunu dövmüş!

Bir başka baba çocuğunu dövüyor. Gerekçe: Çocuk, komşunun oğlundan dayak yemiş!

Bir adam karısını vuruyor. Gerekçe: Kadın, bir başka adama bakmış!

Bir kadın kocasının cinsel organını kesiyor. Gerekçe: Adam, karısını dövüyormuş!

Bu ülkede, kadına şiddet yok!

Bu ülkede, çocuğa şiddet yok!

Bu ülkede, hayvana şiddet yok!

Bu ülkede, tutukluya şiddet yok!

Bu ülkede, göstericiye şiddet yok!

Bu ülkede, mecliste şiddet yok!

Bu ülkede, statlarda şiddet yok!

Bu ülkenin şiddete eğilimli, sokak jargonuyla psikopat bir halkı var. Tek tesellimiz, bu patolojik durumun tedavisi olan bir durum olması.

Şiddetin doğasını gözlemlediğimizde:

Birincil sebep savunmadır. Kişi veya varlık kendisini tehlikede hisseder. Tehlikeyi şiddetsiz bertaraf etmeyi bilmez veya şiddetsiz bertaraf edemez. Tek çıkar yol şiddet uygulayarak tehlikeden kurtulmak kalır.

İkincil sebep ise üstünlük arzusudur. Üstünlük kurmak isteyen varlık, üstünlüğünü kanıtlamalıdır. Bu üstünlük; yetenek, bilgi, nüfuz, servet vb. niteliklerle kanıtlanamazsa, geriye şiddet kalır.

Karısına şiddet uygulayan kimse hangi sebeple böyle davranır? Savunma mı yoksa üstünlük arzusu mu? Her ikisi de vardır. İşsiz bir adam düşünün. Her akşam karısı durumdan ötürü tabiri caiz ise dırdır etmektedir. Bu durum adamda her iki sebebi de tetikler. Birincisi, kadının dırdırı onun için bir saldırıdır ve bu saldırıyı bertaraf etmelidir. İkincisi, kendisi üstün olmalı iken karısı dırdırı ile onun üstünlüğünü sorgulanır hale sokmuştur.

Eğer insanoğlu, saldırı, üstünlük vb. kavramları gerçek bir farkındalık ve bilinçle içselleştirebilirse bu gibi şiddete dayalı çözümlerin de azalacağını ve hatta yok olacağını düşünüyorum.

İsa Harutyun KUYUMCU

ADALET

Geçenlerde işten eve dönmek için yürürken duyduğum ‘pozitif ayrımcılık’ sözü çok düşündürdü doğrusu beni.

Düşündürdü, çünkü biliyorum ki şeytan için batıda kullanılan ‘diabl’, ‘diablo’ veya ‘diavolo’ kelimelerinin hepsi aynı kökten gelir. Yunancadaki ‘diavolos’ kelimesi. İlginçtir, bu kelime ‘ayıran, bölen’ anlamına gelir. Ayırma, bölme dediğimizde her kesin tüyleri diken diken olurken, bir ‘pozitif’ öneki adeta sakinleştirici etki yapmaktadır.

Aynı yöntemle, yanlışı doğru kılabilmek için; Popüler kültür yalanı da beyaz veya pembe gibi öneklerle yaşamımıza sokarak kullanımını artırdı. Yalan yanlış olduğu (doğru olmadığı) bilinmesine rağmen, üçüncü partinin (kişi, topluluk veya kurumun) doğru olarak algılamasını amaçlayan bir hareket veya ifadedir. Amacı yanıltmak olan bir eylem, öneklerle nasıl iyi kabul edilebilir?

Biraz irdeleyecek olursak, pozitif ayrımcılık denen şeyin, aslında durumlarından memnun olmayanların ürettikleri bir terim olduğu açıkça görülebilir. Peki, tüm bu kişiler bu memnuniyetsizliklerinde haklı mıdırlar?

Beş kuruş maliyetli bir şeyi elli kuruşa satarken, süper marketlerin türemesi ve aynı ürünü otuz beş kuruşa satmalarıyla sesini yükselten bakkallar bu memnuniyetsizliklerinde haklı mıdırlar? Durum aslında bakkalın ekmeğinden olması değildir. Yüksek kâr paylarının aşağı çekilmiş olmasıdır. Kârdan zarar ettikleri için, süper marketlere savaş açmışlardır. Günümüz şartlarında ve yine günümüz terminolojisine göre, bakkalların yaptıkları pozitif ayrımcılıktır.

Benzer bir durumda sokak hayvanları için ortalığı birbirine katanlar hiç düşündüler mi? O hayvanları sokak hayvanı kılanlar da kendileri gibi hayvan severlerdi. İnsanoğlunun gördüğü güzele veya güzel gördüğüne sahip olma arzusu gibi kışkırtılmış güdüleri olmasaydı. Doğada özgür yaşayan kurdu tırnak içinde evcilleştirerek ve melezleştirerek, yine tırnak içinde köpeği yaratmasaydı. Bir anlamda GDO üretmeseydi. Sonra da sosyoekonomik, sosyokültürel vb. durumlarını göz önüne almaksızın o köpeklerini evde besleme çabasına girmeseydi. Böyle bir sorunumuz olur muydu?

Kısaca şöyle diyebiliriz: Pozitif ayrımcılık, beyaz yalan vb. terimleri türetenlerin tek bir amacı vardır. Yine güncel deyimle ifade edilecek olursa, organik yaşamı sentetik hale ve insanoğlunu da sentetiğe bağımlı hale getirerek bozulan düzenden çıkar elde etmek. Bağımlıların, bağımlılık farkındalıkları gelişmeye başladığında ise, sentetiği organik kıldık kılıfı altında yeni bir sentetikle kendilerine yeni çıkar düzenleri oluşturmaktır.

Yanlışı doğru kılmak

Geçenlerde işten eve dönmek için yürürken duyduğum ‘pozitif ayrımcılık’ sözü çok düşündürdü doğrusu beni.

Düşündürdü, çünkü biliyorum ki şeytan için batıda kullanılan ‘diabl’, ‘diablo’ veya ‘diavolo’ kelimelerinin hepsi aynı kökten gelir. Yunancadaki ‘diavolos’ kelimesi. İlginçtir, bu kelime ‘ayıran, bölen’ anlamına gelir. Ayırma, bölme dediğimizde her kesin tüyleri diken diken olurken, bir ‘pozitif’ öneki adeta sakinleştirici etki yapmaktadır.

Aynı yöntemle, yanlışı doğru kılabilmek için; Popüler kültür yalanı da beyaz veya pembe gibi öneklerle yaşamımıza sokarak kullanımını artırdı. Yalan yanlış olduğu (doğru olmadığı) bilinmesine rağmen, üçüncü partinin (kişi, topluluk veya kurumun) doğru olarak algılamasını amaçlayan bir hareket veya ifadedir. Amacı yanıltmak olan bir eylem, öneklerle nasıl iyi kabul edilebilir?

Biraz irdeleyecek olursak, pozitif ayrımcılık denen şeyin, aslında durumlarından memnun olmayanların ürettikleri bir terim olduğu açıkça görülebilir. Peki, tüm bu kişiler bu memnuniyetsizliklerinde haklı mıdırlar?

Beş kuruş maliyetli bir şeyi elli kuruşa satarken, süper marketlerin türemesi ve aynı ürünü otuz beş kuruşa satmalarıyla sesini yükselten bakkallar bu memnuniyetsizliklerinde haklı mıdırlar? Durum aslında bakkalın ekmeğinden olması değildir. Yüksek kâr paylarının aşağı çekilmiş olmasıdır. Kârdan zarar ettikleri için, süper marketlere savaş açmışlardır. Günümüz şartlarında ve yine günümüz terminolojisine göre, bakkalların yaptıkları pozitif ayrımcılıktır.

Benzer bir durumda sokak hayvanları için ortalığı birbirine katanlar hiç düşündüler mi? O hayvanları sokak hayvanı kılanlar da kendileri gibi hayvan severlerdi. İnsanoğlunun gördüğü güzele veya güzel gördüğüne sahip olma arzusu gibi kışkırtılmış güdüleri olmasaydı. Doğada özgür yaşayan kurdu tırnak içinde evcilleştirerek ve melezleştirerek, yine tırnak içinde köpeği yaratmasaydı. Bir anlamda GDO üretmeseydi. Sonra da sosyoekonomik, sosyokültürel vb. durumlarını göz önüne almaksızın o köpeklerini evde besleme çabasına girmeseydi. Böyle bir sorunumuz olur muydu?

Kısaca şöyle diyebiliriz: Pozitif ayrımcılık, beyaz yalan vb. terimleri türetenlerin tek bir amacı vardır. Yine güncel deyimle ifade edilecek olursa, organik yaşamı sentetik hale ve insanoğlunu da sentetiğe bağımlı hale getirerek bozulan düzenden çıkar elde etmek. Bağımlıların, bağımlılık farkındalıkları gelişmeye başladığında ise, sentetiği organik kıldık kılıfı altında yeni bir sentetikle kendilerine yeni çıkar düzenleri oluşturmaktır.

KÖRLER ÜLKESİNİN KRALI

Bir dostlar meclisinde, şöyle bir fıkra anlattım:

Kavga eden bir karı kocadan, koca kadına:

- Matah bir şey olsaydınız, Allah sizi sonradan yaratmazdı! Demiş.

Kadın ise cevaben:

- Ay aptal adam, bilmez misin ki tüm sanatçılar önce eskiz çalışırlar.

Doğal olarak meclisteki kadınların çok hoşuna gitti ve:

- Tabii ya!

- Kesinlikle!

- İşte kadının üstünlüğü!

Vb. yorumlar üretmeye başladılar.

Ben ekledim:

- Evet, ama şunu da unutmayın ki; Eser tamamlanmıştır, oysa eskiz gelişime açıktır. Yani kadın gelişimini tamamlamıştır ve ne yazık ki geldikleri nokta ideal değildir. Oysa erkeğin ideale ulaşabilmesi için yolu açıktır, çünkü gelişime açıktır.

Aynı kadınlar:

- Bu da senin yorumun herhalde!

Diye tepkilerini dile getirdiler. Sanki fıkrayı anlatanla bu yorumu yapan farklı kişilermiş gibi.

Bu fıkrayı anlatmadaki amacım sadece ve sadece şu kalıbı açıklamak içindi:

"Kadın ve erkek iki farklı varlıktır ve birbirlerinden üstün olmaları mümkün değildir. Çünkü her ikisinin de birbirlerine göre artı ve eksileri vardır."

Her ne hikmetse, şu gerçeği sürekli göz ardı etmekteyiz. Sandalye kadar masaya da gereksinimimiz vardır. Her ikisi de farklı şeylerdir ve birbirlerinin yerine kullanılamazlar. Birinin yokluğu diğerinin fonksiyonunu eksik kılar. Ne sandalye bacaklarını uzatmakla masa, ne de masa bacaklarını kısaltmakla sandalye olur. Belki, sandalye masa gibi kullanılabilir ve masaya da oturulabilir. Ama ancak ‘gibi’ kullanılabilirler ve bu durum ne sandalyeyi masa kılar, ne de masayı sandalye.

Ama kadının eser oluşunu canı gönülden benimseyenler, aslında erkeğin eskiz oluşunu kutladıklarının farkında değildiler. Onlar için kadının üstün oluşu değil, erkeğin aşağılık oluşu çok daha önemliydi.

Bu durum tüm insanlar (kadın erkek farkı olmaksızın) için böyle süregitmekte.

Neredeyse her birimiz, kendi üstünlüğümüzle değil de başkalarının aşağılık oluşlarıyla gurur duymaktayız.

Olduğumuz gibi kalarak bizden aşağılık olanların arasında olmak, üstün olmak ve/veya üstün olmak için çalışmaktan çok daha kolay gelir.

Şaşı gözlerimizi düzeltmektense, körler ülkesine taşınıyoruz. Çünkü şöyle söylenmiştir:

Körler ülkesinde şaşılar kral olur.

Eleştiri

Ne kadar çok kullandığımız bir şeydir bu ELEŞTİRİ!

Doğal olarak iki tarafı vardır ELEŞTİRİ’nin: Eleştiren ve eleştirilen.

Ama çok daha önemli olduğunu düşündüğüm asıl konu, ELEŞTİRİ’nin -iki şekli- vardır.

Birincisi: Eleştirenin eleştirileni yaptıklarından dolayı eleştirmesidir...

İkincisi: Eleştirenin eleştirileni yapmadıklarından dolayı eleştirmesidir.

Birincisinde olay son derece nettir. Eleştiri kriterlerinin, doğruluğu veya yanlışlığı tartışılabilir olmasına rağmen; Eleştiren eleştirileni, kendi kriterlerine uymayan eylemlerden ötürü yargılamaktadır.

Ya ikincisi? Burada durum çok daha vahimdir.

Eleştiren eleştirilen hakkında doğruluğu sınanmamış bir imaj sahibidir. Eleştiren açısından, eleştirilenin özü veya karakterinin ve/veya mevcut durumun hiç önemi yoktur.

Kriter: yaratılmış imajdır. Eğer yaratılmış bir imaj söz konusu ise, tüm yargıları beklentiler belirler. Ki beklentilerin kaynağı yaratılmış imaj olduğu için daha önce de dile getirdiğimiz gibi eleştirilenin özü, kişiliği, karakteri, arzuları vb. tamamen göz ardı edilerek sadece ve sadece eleştirenin beklentileriyle ne denli örtüştüğü sınanır.

Bu noktada beklenti ve özgürlük ilişkisine değinmenin gerekliliği de tartışma götürmez.

İnsanoğlunun özgürlüğünün kıstası beklentileridir.

Özgürlük beklentiyle ters orantılıdır. Beklentiniz iyi bile olsa kölesiniz.

Yaşamın her anı kendine özgü bir gerçektir.

Oysa insan yaşamadığı gelecekle ilgili beklentiler yaratmakla öylesine meşguldür ki, anı ve o anın içerdiklerini beklenti yaratmak yani hayal kurmakla harcadığının farkında değildir.

Anı yaşamak yerine geçmişi anmayı ve geleceği kurgulamayı tercih eden insan kurgularına ya da anılarına köle değil midir?

Böylesi bir ikili ilişkide yaşanabilecek bir birliktelikten söz etmek yanlıştır. Yaşanabilecek olan şey ise ancak ve ancak... Eleştirenin; hem kendi bedeninde, hem de eleştirdiğinin bedeninde yaşama arzusudur.

Burada eleştirenin eleştirilmesi ise olanaksızdır.

Çünkü eleştirene yöneltilen eleştirinin kaynağı, yaratılmış olan imaja aykırıdır. Değil mi ki eleştiri yaratılmış imaja aykırı biri tarafından yöneltilmiştir; doğruluğu, tartışılmasına gerek bile olmaksızın reddedilmesi gereken bir eleştiridir.

Temel mekanizma ise yaratma yeteneğinin ideal dışında bir şey yaratamayacağı sanrısından gelir. Bir anlamda bu sanrı doğrudur aslında. Yaratılanın yaratana ait olması sebebiyle yaratılanla çelişmesi olası değildir ve yaratılan yaratan için idealdir. Ama yaratan tek değildir ki! Çok yaratan olunca çok da yaratılan olur ve sonuçta her yaratan için ideal yaratılanların bolluğunda yaşanan bir kaos doğar.

(Bu yazıda kullanılan YARATAN’ın Allah'la, YARATILAN’ın ise insanla ilgisi yoktur. YARATAN insandır ve YARATILAN da beklentilere dayalı imajlar.)

İsa Harutyun KUYUMCU

İyi Kötü

Her ne kadar görece olduğu inkâr edilemez kavramlar da olsalar, iyi ya da kötü dediğimiz her şeyi sonuçlara göre tanımladığımız şüphe götürmez bir gerçektir.

Yani; herhangi bir şeyi sebep olduğu ve/veya doğurduğu duruma göre değerlendirir ve adlandırırız. Aslında eylemlere değil, oluşturdukları sonuçlara iyi ya da kötü deriz.

Çekiçle vurma eylemi mesela. Cevize vurursak, besleyici bir sonucu olması sebebiyle iyidir. Vazoya vurursak, yok eden bir sonuca yol açtığı için kötüdür. Her iki durumda da kullanılan alet ve güç miktarı aynıdır.

Bu durumu etki ve etkileyen yönünden gözlemlediğimizde yukarıdaki durum söz konusu. Peki, etkilenen açısından da ele alırsak benzer bir şekilde farklı sonuçlar elde edilebilir mi?

Evet. Yine çekiçle vuralım, ama bu kez de cama. Eğer alelade bir pencere camına vurursak darmadağın olur ve bu durum kötüdür. Ama aynı çekiç ve aynı güç sertleştirilmiş cam üzerinde tamamen etkisiz kalacaktır ve bu durumu da yol açtığı sonuç itibarı ile değerlendirmemiz gerekirse; sonuç anlamsızdır. Çünkü hiçbir şey değişmemiştir.

İnsan ilişkilerinde de durumun değişkenleri daha fazla da olsa aynıdır.

Sokağa çıkıp önümüze çıkan herkese aynı tonlamayla aynı kelimeyi söylesek, herkesin farklı tepki vereceği kesindir.

Ancak, tüm değişkenlere rağmen bir sabit de söz konusudur. Sabit, etkinin gerekliliğidir. Her hangi bir sonuç elde edebilmek için mutlaka gerekli olan tek şey etkidir. Etki yoksa sonuç da yoktur.

Sonuç yoksa, İYİ ya da KÖTÜ kavramları da var olamaz!

Peki, ama maddi olmayan durumlar söz konusu olamaz mı? Düşünsel boyutta iyilik ya da kötülükten bahsedilemez mi? Böyle bir durumun olabilirliğini kabul etmek sonucu olmayan şeylerin de kötü olabileceğini kabul etmemize sebep olur ki, bu da yukarıdaki önermeyle çelişir.

Bu çelişkiden kurtulmanın iki yolu olabilir. Ya ilk önermeden vaz geçmek, ya da düşünsel boyutta sonuçların oluşabileceğini kanıtlamak.

Diyalektik bize sentezin tez ve antitezden türediğini ve her sentezin aynı zamanda bir tez olduğunu söyler. Tez söz konusu olduğunda ise her antitezin senteze yol açacağı kesindir.

Bu durum düşünsel boyutta da böyledir. Hiçbir düşünce tek başına varlığını sürdüremez. Mutlaka bir antitezi vardır ve sentez türetir. Daha önce dediğimiz gibi her sentez türediği an tez niteliği kazanır.

Daha basit bir anlatımla, 1 bir sayıdır ve 2 de bir sayıdır. Bunları toplarsak 3ü elde ederiz ki 3 bir sonuçtur ama türediği an bir sayı niteliği kazanır ki zaten elimizde olan diğer sayılar olan 1 ve 2 den herhangi biriyle etkileşerek yeni bir sayının, yani sentezin türemesine sebep olur.

Düşüncelerimizi, düşünme sistemimizi detaylı bir şekilde gözlemleyebilirsek, yukarıdaki açıklamaya ne denli uygun olduğunu fark ederiz.

Tamamen hayalî bile olsa, aklımızda bir düşünce belirdiğinde son derece hummalı bir reaksiyon başlar. Bu düşünce üremeye ve gelişmeye başlar. Tüm yaşamımız aslında bu tür üretmelerle süregitmektedir.

Eğer üretimde eğilim, antitez olarak olumlu düşünceleri kullanmaksa sentezler de olumlu yönde gelişecek ve nihayetinde karakter dediğimiz ve uyguladığımız etkilere, dolayısı ile de oluşabilecek sonuçlara yol açan niteliğimizi de olumlu şekillendirecektir.

Aksi durumda ise, antitez olarak kullanılan olumsuz düşünceler karakterimizi olumsuz şekillendirecektir.

Buraya kadar tanımladığımız durum fiziksel bir etki ve/veya tepkiye yol açmadığı için düşünsel boyutta üretilen hiçbir sentezi (kendimizde olmadığı sürece) iyi ya da kötü olarak adlandıramayız, çünkü deneyimleyemez ve dolayısı ile de niteleyemeyiz.

Ancak, bu sentezler kendimizde gerçekleşmekte ise durum değişmektedir. Kişi çok net olarak, düşüncelerinde gerçekleşmekte olan olumsuz sentezlerin kendi bakış açısı ve gündelik yaşamı üzerindeki olumsuz etkilerinin farkındadır.

Örnek vermek gerekirse:

Kıskançlık gibi bir duyguyu açığa çıkaran düşünce yapısı, kişinin kendi yaşamını sürdürmek için gerçekleştirmesi gereken eylemlerinde atalete yol açacağı, yaşamının büyük bir kısmını işgal ederek kişisel yaşam kalitesini düşüreceği herkesin malumudur.

Ya şehvet duygusunu veya tamahkârlığı açığa çıkaran düşünce yapıları?

Bunlar ve benzeri düşünce yapıları dışa yansıtılmazsa toplumda gözlemlenmesi kolay bir etkiye sebep olamayacağı için iyi ya da kötü olarak adlandırılamayacaktır. Ama ya o düşünce yapılarına sahip olan insanlar için durum nedir?

Düşünsenize, kıskanç biri kahvaltı ederken, sevdiğinin bir başkasıyla olduğu düşüncesi aklına takılırsa… Kahvaltıya devam edemez, nabzı yükselir, tansiyonu yükselir, ne yapacağını bilemez bir şekilde sağa sola seğirir vs.

Şehvet de benzer bir mekanizmaya sahiptir. Biriyle ilgili şehevi duyguları depreştiğinde insan adeta hiçbir şey yapamaz hale gelir. Duygulara obje olan şey saplantı halini alır, kıskançlığa benzer şekilde nabız ve tansiyon yükselir, doğru düşünme yetisini kaybeder vs.

Tamahkâr birinin, komşusunun kendisinden daha iyi bir televizyona sahip olduğunu öğrendiği an da olan aynı şehvet veya kıskançlıkta gerçekleşenlerdir.

Bu örnekler dışa yansıtılan eylemler içermeseler bile görece dışa yansıtıldığını söyleyebileceğimiz bir odağa, düşünce sahibinin bedenine yansıtılır. Yaşamın akışının doğrusallığını bozan sonuçlara yol açar.

Şimdi siz karar verin! Düşünce iyi ya da kötü olabilir mi?